- παντοκράτωρ
- I
Πύλη και προμαχώνας στα νοτιοδυτικά τείχη του Ηρακλείου (Χανιόπορτα), που σώζεται μέχρι τις μέρες μας. Στην εσωτερική πρόσοψή της, πάνω ψηλά, είναι χαραγμένη η προτομή του Παντοκράτορα και γύρω η λατινική λέξη OMNIPOTENS (= Παντοκράτωρ). Στην εξωτερική, ψηλά επίσης, υπάρχει ένα λιοντάρι και μια προτομή με την επιγραφή στα ελληνικά ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ.IIΜε το όνομα αυτό είναι γνωστή στη βυζαντινή εικονογραφική τέχνη η εικόνα του Ιησού, που είναι ζωγραφισμένη συνήθως στον κεντρικό τρούλο των βυζαντινών ναών. Απεικονίζει τον Χριστό ως κύριο και εξουσιαστή των πάντων, με αυστηρή και επιβλητική μορφή, περιβαλλόμενο από φωτοστέφανο. Η βάση του τρούλου, όπου εικονίζεται ο Π., έχει συνήθως κυκλική επιγραφή. Η απεικόνιση αυτή έρχεται σε αντίθεση με εκείνη του Θεανθρώπου, η οποία διακρίνεται για την ηρεμία του προσώπου του Ιησού.
O Παντοκράτωρ στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους, ένα από τα χαρακτηριστικότερα βυζαντινά έργα που απεικονίζουν τον Ιησού ως κύριο και εξουσιαστή.
* * *-ορος, ο, ΝΜΑβλ. παντοκράτορας.
Dictionary of Greek. 2013.